کاردۆ کەمال شەریف
مەلولی و پەشۆكاوی كوڕەكانی مام جەلال دوای ئینقلابە پڕ شەرمەزاریەكەیان بەسەر ئامۆزا فریاد ڕەسەكەیان.
هەڵبەتە ئەوەی لە ٨ی تەمموز روویدا رووداوێكی نامۆ نیە لە پرۆسەی سیاسی دا تاكو مرۆڤایەتیش مابێ خیانەت و پاشقۆڵ گرتن و خەنجەر وەشاندن لە دواوە دەمێنێ. مێژووی كۆن و هاوچەرخ پڕە لەو جۆرە خەنجەر وەشاندنانە و بەتایبەتیش لە ووڵاتانی تازە گەشەسەندو لە ئەفریقیا و ئاسیا و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەمەریكای لاتین. لە تازەترین نمونەكانیش ساڵی ١٩٩٥ كاتێ خەلیفە ئال سانی میری قەتەر لە گەشتێكدا بوو لە شاری جنێفی سویسرا، حمدی كوڕی تەلەفۆنی بۆ كرد و پێیگوت نێیتەوە من ئیتر میری قەتەرم و تۆ بەكەڵكی بەرێوەبردنی ووڵات نایەیت، هەڵبەتە ئەوە بە گڵۆپی سەوزی سیا و ئێم ئای فایف جێبەجێی كرا. هەر دوو مانگ بەرلە ئێستا شازادە حمزە ویستی شا عەبدوڵای برا گەورەی لەسەر تەختی پاشایەتی لابدات بە پاڵپشتی سعودیە بەڵام كە شكستی هێنا یەكسەر كۆشكی شاهانەی سعودیە لە بەیانێكدا پاڵپشتی سعودیەی بۆ شا عەبدوڵا ڕاگەیاند .
لە سەردەمی شەڕ و شۆڕەكانی ناپلیۆن لە گەڵ ئەوروپاییەكان فەرەنسا هەمیشە لە دەریادا لە بەرامبەر ئینگلیزەكان تێكدەشكا، ئەوەش بۆ ناپلیۆن بوو بووە گرێیەكی دەرونی، بۆیە ناپلیۆن لەگەڵ ئەلیكسەندەری ئیمپراتۆری ئەوكاتی ڕوسیا رێكەوت بە نهێنێ هێز لە روسیاوە بە خاكی چین دا بنێرن بۆ لێدان و شكست هێنان بە ئینگلیزەكان لەوێ . چونكە هیندستان ئەوكات سەرچاوەی سەرەكی دابینكردنی خۆراك و كەل و پەل و كەرەستەی خاو بوو بۆ پیشسەسازیەكانی ئیمپراتۆری بریتانیای مەزن.
ئێنگلیزەكان هەمیشە لە رووی هەواڵگری بەهێز بوونە، كاتێ درك بە پیلانی ناپلیۆن – ئەلكسەندەر دەكەن، یەكسەر پەیوەندی دەگرن لەگەڵ نیكۆڵای كوڕی ئەلكسەندەر و ئەغرای دەكەن بەوەی كە باوكی ئەو بەكەڵكی ئەوە نایەت سەركردایەتی ئیمپراتۆریەتێكی مەزنی وەك روسیا بكات، بەڵكو تۆ شیاوی ئەو پێگەیەیت، ئەگەر دووری بخەیتەوە ئێمە هاوكاریت دەكەین و پەیوەندیەكانمان لەگەڵ گەڵ روسیا لە دوژمنایەتی بۆ دۆستایەتی و هاوپەیمانی دەگۆڕین. وەك هەر كەسێكیتر نیكۆڵای حەزی بەهێز و دەسەڵات دەكرد بۆیەش لەسەر قسەی ئینگلیزەكان باوكی خۆی كوشت و خۆشی وەك ئیمپراتۆری ڕوسیا ڕاگەیاند و دواتریش ئێنگلیزەكان تێر پێی پێكەنین.
ئەوەی لە ٨ی تەمموز كوڕەكانی مام جەلال دووبارە بوونەوەی مێژووی ئەلكسەندەر و نیكۆڵای كوڕی و ئینگلیزەكانە، چۆن نیكۆڵای جگە لە شەرمەزاری بەردەم مێژوو و گەلەكەی زۆر بە ریسوایش سەری نایەوە، چونكە ئەلكسەندەر سەركردەیەكی لێهاتو بوو بەڵام كوڕەكەی لاواز و هیچ لە باردا نەبوو بوو، هەمان تایبەتمەندی ئەلكسەندەر لە لاهور دا هەنە وە خاڵی هاوبەش لە نێوان كوڕەكانی مام جەلال و نیكۆڵای دا بەدی دەكرێن. هەروەها سیناریستەكانی ئینقلابی حمد بن خەلیفە و حمزە و نیكۆڵای هەمان سیناریست و ئەكتەرەكانی پشت پەردەی شانۆی ئینقلابەكەی كوڕەكانی مام جەلالن لە دژی ئامۆزا فریاد ڕەسەكەیان كە چل ساڵ زیاتر خزمەتی مام جەلال و بنەماڵەكەیان كردوە و بونەتە قەڵغانی پاراستنی گیان و بەرژەوەندیەكانی ماڵی مام جەلال .
هەر چەندە پاڤڵ بە هیچ پێوەرێك ناتوانرێ سیفەتی سەركردەی پێبدرێ بەڵام ئەویش وەك هەر كەسێكیتر ویست و حەزی هەیە بۆ مومارەسەكردنی هێز و دەسەڵات وە كەسیش ناتوانێ و بۆی نیە ئەو مافەی لێ زەوت بكات، بەڵام لە ڕاستیدا كارەساتە چارەنوسی هێزێكی خاوەن پێگە و قورسای وەك یەكیەتی تەسلیم بە كەسێكی نێگەتیڤی وەك پاڤڵ بكرێ كە خاڵیە لە دونیایی سیاسەت و مەعریفە و فەلسەفەی حوكمڕانی یاخود هەل پەرەست و پاسیڤێكی وەك قوباد كە چەندین ساڵە تەنها مایەی شەرمەزاری بووە بۆ یەكیەتی و مێژووی یەكیەتی و مام جەلال وە تەواوی پێشمەرگە و فەرماندە و ئەندامانی یەكیەتی .
لە پەشۆكاویەكەیان دیارە كە دركیان بەوە كردوە چ كارێكی قێزەونیان ئەنچامداوە بە قسەی نەیار و دوژمنە تەقلیدیەكانی باوكی كۆچكردویان وەلێ حەزی سامان و دەسەڵات پێش ئەنجامدانی ئینقلابەكەیان كوێر و كەڕی كردبوون و هۆشی لێ بڕیبون و وایان دەزانی خەڵك و جەماوەری یەكیەتیش وەك ئەوان تەنها سامان و دەسەڵاتیان بۆ گرنگە. قوباد و پاڤڵ هەرگیز لەو بڕوایە نەبوون ڕووبە ڕووی ئەو كاردانەوەیە توندەی كەس و كاری شەهیدان و پێشمەرگە و كەم ئەندامانی سەنگەر و دەیان هەزار ئەندام و دۆست و لایەنگر و دەنگدەرانیان دەبنەوە، هەر وایاندەزانی وەك نەوت بەرێكردنەك بە خشكەی بۆیان دەلوێ.
ئێستا كاتی ئەوەیە كوڕەكانی مام جەلال چۆن بێ شەرمانە ئینقلابیان بەسەر لاهوری ئامۆزا و هەڵبژێردراوی ئەندامانی كۆنگرەی حزبەكەیان كردوە، داوای لێبوردن لە جەماوەری یەكیەتی و تەواوی خەڵكی كوردستان و بەتایبەتیش لە لاهور بكەن و داوای لێ بكەن كە بیان بورێ، با وا هەست نەكەن كە هێزیان لە ژێر دەستە. ئەو هێزەی كوڕەكانی مام جەلال پێی دەنازن دەبێ لە بیریان نەچێ هەر هەموویان كوڕ و برا و باوكی ئەو یەكیەتیانەن كە تا ئەو چركە ساتەش سەر سەختانە و زۆر بێ منەت بەرگری لە لاهور شێخ جەنگی دەكەن و بە تاكە سەركردەی خۆیانی دەزانن. كوڕەكانی مام ئەگەر گوێ لە جەماوەری یەكیەتی نەگرن و هەر بەردەوام بن لەسەر هەڵە و ملهوڕیەكانیان ئەوا بێ چەند و چوون وەك نیكۆڵای روس بە شكست و شەرمەزاری سەر دەنێنەوە.
كاردۆ حاجی كەمال
ماستەر لە ئاسایشی نێودەوڵەتی،
زانكۆی لندەن وێستمینستەر
.٢١/٧/٢٠٢١
